Erfgoedbewaking voor vocht- en temperatuurmetingen in een archief
Wanneer je een papieren artefacten- en documentenverzameling van onschatbare waarde in je bezit hebt, wil je deze natuurlijk veilig bewaren. Door de archieftemperatuur en relatieve vochtigheid in de gaten te houden met archiefbewaking, kun je jouw archief veilig houden door de bewaring van papieren documenten te waarborgen.
Wat veroorzaakt het afbreken van papier?
De opslag van papier in een archief wordt bedreigd door omgevingsfactoren zoals een hoge relatieve luchtvochtigheid en temperatuur, omdat deze de achteruitgang van papieren documenten versnellen.
Onder invloed van warmte en vocht worden bepaalde chemische processen in gang gezet. De pH van papier kan veranderen en verlagen. Ongedierte en schimmels kunnen zich ook gaan nestelen.
Om schade te voorkomen wordt de opslagomgeving veelal gemonitord en gecontroleerd.
Het moge duidelijk zijn dat de opslag van belangrijke papieren documenten op een gespecialiseerde locatie moet gebeuren. Locaties met veel hitte, vocht of wisselende temperaturen zoals garages, zolders of kelders zijn niet geschikt. Een constante relatieve luchtvochtigheid en temperatuur zijn van vitaal belang voor het behoud van boeken en papier.
Wat moet de luchtvochtigheid zijn voor archiefopslag?
Om de opslag van papier in een archief te optimaliseren, adviseren experts een relatieve vochtigheid van 30-55%. Dit voorkomt schimmel en creëert een omgeving waarin insecten minder goed gedijen.
Om deze niveaus te bereiken kan het handig zijn om een luchtontvochtiger en goede ventilatie te installeren.
Het Canadian Conservation Institute zegt zelfs het volgende:
"Onderzoek ondersteunt de theorie dat bij 20°C en 30% RV de levensduur van een typisch houtpulppapier twee keer zo lang is als bij 20°C en 50% RV."
Als je wilt dat jouw papieren artefacten en documenten lang meegaan, is droge opslag absoluut essentieel.
Wat gebeurt er met papier bij een hoge luchtvochtigheid?
Wanneer je papieren documenten in een vochtige omgeving bewaart, bestaat er een groot risico dat schimmels en insecten van jouw verzameling gaan leven. Wanneer schimmels of insecten zich voeden met jouw documenten, wordt het originele materiaal verteerd en zal alles wat gespaard bleef aangetast worden door insectenuitwerpselen of restanten van de schimmel zelf.
Vochtschade zoals de typische golvende, gebobbelde textuur die gedroogd papier krijgt, is een ander voorbeeld van onomkeerbare schade. Zelfs chemische reacties zullen eerder plaatsvinden in papieren documenten, waardoor de pH van de papieren documenten en dergelijke verandert. Deze reactie wordt ook wel zuur hydrolyse genoemd.
Wat gebeurt er als de luchtvochtigheid te laag is voor de bewaring van papieren documenten?
Ook al neemt de levensduur van papier toe als de relatieve luchtvochtigheid laag is, is het gevaarlijk om papieren documenten op te slaan in een opslagomgeving met een te lage luchtvochtigheid. Het vastnemen van overgedroogde materialen vereist de uiterste voorzichtigheid.
Wanneer de RH lager is dan 15% van een opslag van papieren documenten, kan het materiaal broos worden en barsten of knappen. Deze uitdroging leidt tot een aanzienlijke vermindering van de flexibiliteit van de papieren dossiers. Het kan moeilijk worden om boeken te openen of (perkamenten) rollen te ontrollen. Bovendien kunnen de materialen zelfs beginnen te krimpen of ervoor zorgen dat aan elkaar geplakte materialen uit elkaar vallen.
Wat is de ideale temperatuur voor archieven?
Hoe kouder de opslag van jouw archief is, hoe beter dit is voor de conservering van boeken en papier. Dit lage temperatuurbereik vertraagt de verouderingsprocessen die van nature optreden bij verouderend papier.
De algemene aanbevolen temperatuur ligt tussen 16-20°C.
Welke invloed heeft temperatuur op papier?
Warmte versnelt de achteruitgang door het proces van oxidatie. Tijdens oxidatie worden bepaalde chemische verbindingen gevormd die ervoor zorgen dat papier geel of bruin wordt. Tijdens oxidatie daalt ook de pH van papier, wat het hele verslechteringsproces versnelt. De UV-stralen in zonlicht en verlichting spelen ook een rol bij papieroxidatie.
Hoe licht de archivering van foto's en andere papieren documenten in gevaar brengt
Van (zon)licht is bekend dat het ervoor zorgt dat kleuren vervagen en bepaalde materialen afbreken. Dat papier en foto's kunnen lijden onder de invloed van licht, is geen verrassing. Sommige pigmenten vervagen sneller dan andere, waardoor gekleurde documenten soms onherkenbaar worden.
Schade als gevolg van blootstelling aan licht is onomkeerbaar en wordt erger telkens wanneer een document of dossier de verduisterde papieren documentopslag verlaat.
Andere gevaren voor de bewaring van papieren documenten
Terwijl temperatuur, relatieve vochtigheid en zonlicht de grootste zorgen baren bij het bewaren van papieren documenten kunnen ook andere factoren papieren artefacten beschadigen.
- Chemische verontreinigende stoffen: bepaalde gassen zoals zwaveldioxide, stikstofoxiden, peroxiden en ozon kunnen chemische reacties katalyseren die de pH van papier of andere organische materialen zoals leer verlagen.
- Waterlekkage: wanneer er een lek aanwezig is in of nabij de opslaglocatie, kan dit zeker een negatieve invloed hebben op de opslagomgeving. Lekkende daken, ramen, leidingen of gebieden die vatbaar zijn voor overstromingen of stijgend grondwater, moeten altijd worden vermeden.
- Vuil en stof: grove deeltjes kunnen een schurend effect hebben op documenten, wat nadelig is voor de kwaliteit en levensduur van deze artefacten.
Manieren om de bewaring van papieren documenten te waarborgen
Om papieren archieven, dossiers, documenten, boeken en andere artefacten met succes te bewaren, moet het binnenklimaat constant worden gecontroleerd. Archivarissen moeten voortdurend de omstandigheden binnen de archiefcollectie meten en registreren om ervoor te zorgen dat de opslag veilig blijft.
Wanneer de omgevingsomstandigheden de hierboven besproken temperatuur- en RV-limieten overschrijden, moet klimaatbeheersing worden geactiveerd om een stabiele omgeving te garanderen.
Handmatige datalogging om archieftemperatuur en relatieve vochtigheid te meten
Voor het monitoren en meten van het binnenklimaat in een archief of opslag zijn verschillende handmatige methodes mogelijk voor erfgoedbewaking. Deze kunnen echter behoorlijk tijdrovend, arbeidsintensief en kostbaar zijn of gemakkelijk vergeten worden. Daarnaast is er de kwestie van de digitalisering van gegevens. Als je dit handmatige gegevenslogboek op papier bewaart, kan het ook beschadigd raken of kwijtraken.
Er zijn verschillende manieren om een handmatige meting uit te voeren voor archiefbewaking, door gebruik te maken van vochtigheidsstrips, handmeters of thermometers.
Automatische digitale dataloggers voor de conservering van boeken en papier
Een goede manier om tijdverlies door meten te voorkomen, is het installeren van automatische dataloggers. Wanneer deze meetapparaten ook een manier hebben om hun verzamelde gegevens automatisch naar een cloudopslag te sturen, kun je tegelijkertijd eventuele fysieke (papieren) datalogs elimineren.
Zo'n automatisch logsysteem helpt al snel om tijd en geld te besparen terwijl jouw verzameling toch veilig blijft.
Wanneer jij ervoor kiest om een temperatuur- en vochtigheidsmonitor en waarschuwingssysteem te installeren, kun je zelfs alarmen instellen bij je archiefbewaking. Zo krijg je een alarmmelding wanneer een bepaalde drempel wordt overschreden. Bijvoorbeeld wanneer de luchtvochtigheid boven de 55% stijgt of de temperatuur boven de 20°C komt. Zo'n datalogger wordt ook wel een remote monitoring systeem genoemd.
Klimaatbeheersing voor archieftemperatuur en relatieve luchtvochtigheid
Een monitoringsysteem op afstand dat jou waarschuwt wanneer jouw opslagomgeving niet optimaal is, is één ding. Reageren op jouw alarmmeldingen door binnenklimaatbeheersing of luchtontvochtigers aan te zetten, is een andere.
Een goede ventilatie helpt ook bij het bewaren van papieren documenten. Hierdoor kunnen schadelijke gassen uit je opslag worden verdreven, omdat hoge concentraties schade aan artefacten kunnen veroorzaken.
Om je archief te optimaliseren is het verstandig om een soort systeem te installeren waarmee je jouw binnenklimaat op afstand kunt regelen. Een dergelijke temperatuur- en vochtigheidsgecontroleerde opslag kan gerealiseerd worden door een remote monitoring systeem te installeren dat gebruik maakt van een relais output module of een rest API.
Met een relaisuitgangsmodule kun je elke aangesloten machine in- en uitschakelen met een klik op een virtuele knop. Zo bedien je bijvoorbeeld een ventilatiesysteem, luchtontvochtigers of koelers via je smartphone.
Vooral in tropische klimaten waar hoge temperaturen en een hoge luchtvochtigheid gebruikelijk zijn, kan dit systeem een enorme hulp zijn bij erfgoedbewaking.
Het IoT-systeem dat archivarissen nodig hebben
Monica Maceli van het Pratt Institute deed onderzoek om erachter te komen wat archivarissen echt nodig hebben in een monitoringsysteem voor de opslag van hun archief. Dit resulteerde in het volgende:
- temperatuur- en vochtigheidssensoren met hoge sensornauwkeurigheid
- de mogelijkheid om extra sensoren aan te sluiten voor het meten van licht (lux), waterlekkage, wateroverlast etc.
- logging om bij te houden wanneer iemand de opslagruimte is binnengegaan
- een betaalbaar alles-in-één systeem dat eenvoudig op te laden is
- draadloze mogelijkheden met toegang op afstand via een webapplicatie
- datalogging en datavisualisatie binnen hetzelfde systeem
- toegang tot historische data om (risico)berekeningen te kunnen analyseren of daarop te kunnen baseren
- een temperatuur- en vochtigheidsmonitor en waarschuwingssysteem dat je onmiddellijk op de hoogte stelt
Allemaal automatisch en gedigitaliseerd en toch effectief en gebruiksvriendelijk! Eenvoudig in gebruik betekent dat het systeem kan worden geïnstalleerd en gebruikt door iemand zonder technische voorkennis. Dit betekent ook dat er geen technisch personeel of onderhoud nodig is om het systeem draaiende te houden.
Een temperatuur- en vochtigheidsmonitor en waarschuwingssysteem
Omgevingsfactoren zoals relatieve vochtigheid en temperatuur, maar ook licht en waterlekkage, zorgen ervoor dat jouw kostbare papieren dossiers en artefacten beschadigd raken. Een temperatuur- en vochtigheidsgecontroleerde opslag met een bewakingssysteem op afstand helpt je jouw papieren documenten veilig op te slaan.
Wij hebben zo'n systeem ontwikkeld. Reporter is een mobiel en autonoom sensorapparaat waarmee je kunt meten en monitoren wat je maar wilt.
Reporter:
- Werkt op mobiele data.
- Streamt zijn metingen live naar de cloud.
- Heeft een 24/7 toegankelijk cloudplatform genaamd Crodeon Dashboard, een webapplicatie die compatibel is met pc, tablet en smartphone.
- Heeft eigen datavisualisatie en historische data (via data-export) op het Dashboard.
- Laat je per apparaat maximaal vier professionele sensoren met hoge nauwkeurigheid aansluiten zoals een: temperatuursensor, temperatuur-vochtigheidssensor, luxsensor, druksensor, onderdompelbareniveausensor, een eindeloopschakelaar en nog veel meer.
- Laat je een relaisuitgangsmodule aansluiten, die elke klimaatregeling kan in- of uitschakelen met een druk op de knop op het dashboard.
- Laat je alarmmeldingen instellen op basis van aanpasbare drempels.
- Stuurt deze alarmmeldingen naar je telefoon (sms of bellen) of e-mail. Met de mogelijkheid van een cascade alarm, wat inhoudt dat als de eerste in de rij niet reageert, de volgende een alarmmelding krijgt.
- Heeft aanpasbare meetintervallen (30 seconden tot 2 uur).
- Is compatibel met zowel netstroom als zonne-energie en stuurt bovendien een alarmmelding wanneer de batterij bijna leeg is. Je kunt zelfs alarmmeldingen instellen voor het geval de stroom uitvalt. Op het Dashboard kun je zien of het toestel moet worden opgeladen.
- Is een plug & play sensormodule die zo gebruiksvriendelijk mogelijk is gemaakt. Dit betekent dat er geen technische voorkennis nodig is om Reporter zelf te installeren en te gebruiken.
Last but not least zijn de meetgegevens van Reporter toegankelijk via een rest API. Dit betekent dat alle gegevens automatisch geïmporteerd kunnen worden in jouw eigen datalogging software. Ook kan een API worden gebruikt om de klimaatbeheersing automatisch in te schakelen, wanneer je dit zelf kunt programmeren of door iemand anders kunt laten programmeren.
Ontvangst en gegevensoverdracht
Optimale opslag van papieren documenten is op een koude, droge en donkere plaats. Uit de buurt van bijvoorbeeld verkeerstrillingen, omdat hierdoor documenten door wrijving beschadigd kunnen raken. Wanneer jouw archief zich op zo'n bijna bunkerachtige locatie bevindt, kan mobiele ontvangst een uitdaging zijn.
Dit betekent dat je Reporter niet in jouw opslag met temperatuur- en vochtigheidsregeling kunt monteren. Maak je geen zorgen! We hebben een oplossing: onze sensorkabels kunnen worden verlengd om aan jouw behoeften te voldoen. Hierdoor heb je de mogelijkheid om Reporter aan een buitenmuur te monteren, terwijl de sensorkabels toch tot diep in het archief kunnen reiken.
Het grote voordeel van het gebruik van het GSM-netwerk is dat er geen stabiele wifi-verbinding nodig is voor vlekkeloze datastreaming tijdens archiefbewaking.
Houd het verleden deel van de toekomst
Houd jouw papieren documenten en artefacten veilig door ervoor te zorgen dat de archiefopslag van foto's en dergelijke wordt bewaakt door een bewakingssysteem op afstand. Reporter helpt je graag bij het bewaken van temperatuur en luchtvochtigheid bij het opbergen van papieren documenten.
Heb je nog vragen over ons temperatuur- en vochtigheidsmonitor en alarmeringssysteem? Aarzel niet om contact op te nemen over erfgoedbewaking!
FAQ
Wat is de optimale temperatuur en vochtigheid voor het bewaren van papieren dossiers?
Voor papieropslag in archieven wordt aanbevolen om de temperatuur tussen 16-20°C en relatieve vochtigheid tussen 30-55% te houden.
Lees verder
Bronnen
- “Temperature, Relative Humidity, Light, and Air Quality: Basic Guidelines for Preservation”
Northeast Document Conservation Center
Ogden, Sherelyn. 1999.
- “Internet of things in the archives: novel tools for environmental monitoring of archival collections”
Records Management Journal
Maceli, Monica. 2020.
- “Environmental Monitoring and Control at National Archives and Libraries in Eastern and Southern Africa.”
Libri
Ngulube, Patrick. 2005.
- “Environmental Guidelines for the Storage of Paper Records”
NISO Press
Wilson, William K. 1995.
